ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (Μέρος 43ο), του Νίκου Τριανταφυλλόπουλου

226. Ερώτηση: Γιατί η ζωή μας είναι τόσο βίαιη; Τι δρόμο μπορούμε να ακολουθήσουμε ώστε να υπάρξει λιγότερη βία στη ζωή μας; 

Η συσκότιση που βιώνουμε είναι προϊόν λανθασμένης προσοχής. Επικεντρωνόμαστε σε σερβιρισμένα άχρηστα ερεθίσματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνουμε τις νευρώσεις μας, να καθοδηγούμαστε συνεχώς από απληστία κι επιθετικότητα. Ο σκοταδισμός σκεπάζει τον άνθρωπο, τον κάνει να θέλει να απομακρύνεται από τη ζωή, να μην ξέρει να διαλέξει, να διυλίζει, να καθαρίζει, να σκέφτεται εποικοδομητικά. Ο νους είναι το σπίτι μας. Αν μάθουμε να προστατεύουμε το σπίτι μας με διαυγή και συνειδητή προσοχή, οι μολυσματικές επιδράσεις και οι επιβλαβείς σκέψεις σταματούν να επηρρεάζουν τη ζωή μας. Όταν όμως δεν είμαστε προσηλωμένοι στην προστασία του, τον αφήνουμε να κατακλυστεί από οδυνηρές νοητικές καταστάσεις - η ζωή μας γίνεται κόλαση. Τρέφουμε τον νου με βία, σημαίνει βία ως έκφραση της καθημερινότητας. 

227. Ερώτηση: Πως μπορεί να καλλιεργηθεί η σωστή προσοχή, η σωστή κατεύθυνση προς την καθαρότητα νου και κοινωνίας; 

Αμέλεια είναι η έλειψη προσοχής. Οι άνθρωποι είμαστε αμελείς, δεν κοιτάζουμε τι συμβαίνει στο νου μας. Αντιθέτως, κοιτάζουμε να αποφύγουμε, να στραφούμε κάπου αλλού, να κρυφτούμε πίσω από το δάκτυλό μας, να χτίσουμε κι άλλα τείχη. Η προσοχή είναι αυτή η ακούραστη επιμονή που μας κάνει να ανταποκριθούμε σε οποιαδήποτε δραστηριότητα. Η προσοχή είναι το “άρωμα”, η φροντίδα για τη σωστή κατανόηση. Όταν η προσοχή εφαρμόζεται, είναι η καθαρότητα, είναι το φως που αναδύεται σταδιακά, διαχέει και τελικά διαλύει όλα τα ανθρώπινα σκοτάδια. 

228. Ερώτηση: Τι ρόλο παίζει η απληστία στην ζωή μας; 

Η απληστία είναι μια ασθένεια, που μετατρέπει τον άνθρωπο σε δούλο. Από μια απλή μελέτη της ιστορίας διπιστώνουμε ότι η απληστία έχει προκαλέσει ανυπολόγιστη αθλιότητα, μίσος, αδικία και σύγκρουση στη μακρόχρονη πορεία της ανθρωπότητας. Λόγω της απληστίας, κράτη έχουν πολεμήσει άλλα κράτη, οικογένειες έχουν βεντέτα με άλλες οικογένειες, γονείς και παιδιά, αδέλφια και φίλοι έχουν προδοθεί κι έχουν προδώσει. Η απληστία φέρνει τύφλωση, προκαλεί φθόνο, κακία και σκληρότητα. Οι περισσότεροι δάσκαλοι-φιλόσοφοι, τονίζουν ξανά και ξανά την ανάγκη να σβηστεί η απληστία, και να τονωθεί το αντίθετό της, η γενναιοδωρία. 

Η απληστία είναι ένας λεπτός μηχανισμός, με βαθιά ρίζα και για τους περισσότερους ανθρώπους είναι πολύ δύσκολη θεραπεία καθώς δεν αναφέρεται μόνο στην επιθυμία απόκτησης αντικειμένων, αλλά συνδέεται με την πιο ισχυρή λανθασμένη ενέργεια της ανεξέλεγκτης επιθυμίας. Γινόμαστε παθιασμένοι και εξαρτημένοι στο να επαναλαμβάνουμε το αντικείμενο της απόλαυσης. Ξεκινάει ως προοίμιο στην αγωνία, συνεχίζει ως νοσηρή τάση, και καταλήγει νεύρωση, μια υπερβάλλουσα ζήτηση για το αντικείμενο που μας δίνει χαρά, άρα και αναπόφευκτο φόβο για τυχόν απώλεια του αντικειμένου. Έτσι δεν ευχαριστιόμαστε τίποτα και δεδομένης της νοσηρής τάσης του ανθρώπου για δυσαρέσκεια, μπαίνουμε σε ένα φαύλο κύκλο. 

Ένας ζητιάνος, που ζει πολλά χρόνια στον δρόμο συναντάει έναν παιδικό του φίλο. 

- Έλα στο σπίτι μου, του λέει αυτός, μπορώ να σε βοηθήσω. 

Ο ζητιάνος τον ακολουθεί. Ο φίλος του λέει: 

- Έχω μια μοναδική ικανότητα που μπορεί να σε βοηθήσει. Πιάσε εκείνο το κουτί. 

Ο ζητιάνος φέρνει το κουτί μπροστά στο φίλο του. Εκείνος ακουμπάει το κουτί και το κάνει χρυσό. Πάρτο, λέει είναι δικό σου. Ο ζητιάνος εκστασιασμένος, αλλά βουβός τον κοιτάζει στα μάτια. 

- Εντάξει, θα το ξανακάνω, του λέει. 

Φέρνει ένα ακόμη κουτί, ο φίλος το ακουμπάει και το κάνει χρυσό. 

- Ξέρεις, του λέει ο ζητιάνος, θέλω κάτι ακόμη πριν φύγω με τα δύο χρυσά κουτιά. 

- Τι θέλεις; ρωτάει ο φίλος. 

- Το δάκτυλο, απαντάει ο ζητιάνος. 

229. Ερώτηση: Τελικά πότε θα καταφέρουμε μια πραγματική επανάσταση; 

Με όλα αυτά αναφερόμαστε σε μια επανάσταση, μια ολική ατομική επανάσταση, που τίποτε δεν έχει να κάνει με τη δομή της κοινωνίας όπως είναι σήμερα. Επίσης, δεν έχει να κάνει τίποτα με τα σημεία στα οποία ψάχνουμε αυτή την επανάσταση, ή σε οτιδήποτε που θα μεταλλαχτεί αργότερα. Η κοινωνία είναι μια φρικτή φυλακή, ένας ατελείωτος πόλεμος, μια ζούγκλα ψευτοανθρώπων. Ότι χρειαζόμαστε σήμερα είναι ένας ακρωτηριασμός στην ίδια μας την ψυχή. Το παλιό μυαλό, αδυνατεί να δώσει λύσεις στο ανθρώπινο πρόβλημα των σχέσεων. Το παλιό μυαλό είναι ευρωπαϊκό, αμερικάνικο, ασιατικό, αφρικάνικο. Το νέο μυαλό θα προκύψει από τη μεταλλαγή αυτών των ανόητων διαιρέσεων. 

Ας αναρωτηθούμε βαθύτερα. Είναι δυνατόν, μια ανθρώπινη ύπαρξη να ζήσει μια ήσυχη καθημερινότητα, σε αυτόν τον άσχημο, βίαιο, αδίστακτο κόσμο; έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο μηχανικός άρα και πιο αδίστακτος; Είναι δυνατόν ο άνθρωπος να καταφέρει μια επανάσταση στο ευρύτερο πεδίο της σκέψης, των αισθημάτων, των αντιδράσεων, των πράξεων; 

Είμαστε ακόμη παγιδευμένοι σε ένα φαύλο κύκλο τεμπελιάς ή κακομοιριάς. Στο άκουσμα μιας κακής είδησης, συνηθίζουμε να λέμε “δεν μπορώ να κάνω κάτι”, “τι να κάνω εγώ ο άμοιρος”, “ δεν μπορώ να επιρρεάσω κανέναν και τίποτε”. Όμως η δύναμη που έχει η μικρή αλλαγή είναι σημαντική και συμπαντική. Αν ο καθένας αποφασίσει να ζήσει μια καθημερινή ζωή απαλλαγμένη από ζήλεια, επιθετικότητα, ανταγωνισμό, κενοδοξία, η ζωή ως σύνολο σταματάει να δημιουργεί εχθρότητα. Η μικρή φλόγα γίνεται πυρκαγιά. Η μικρή σταγόνα νερού γίνεται πλημμύρα. 

Έχουμε μικρύνει τον κόσμο στην παρούσα κατάσταση του χάους, στηρίζοντας συνέχεια εγωκεντρικές πράξεις, ζημιογόνες ηλίθιες προκαταλήψεις, μίση, εθνικισμούς, και όταν λέμε πως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα αποδεχόμαστε την ασθένεια στον εαυτό μας ως θανατηφόρα. Έχουμε θρυμματίσει τον κόσμο, και όταν ο καθένας ατομικά, είναι κομματιασμένος, θρυμματισμένος, τεμαχισμένος, τότε και η σχέση του με τον κόσμο είναι εξίσου κομματιασμένη. Όμως αν ενεργήσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση, τότε και η σχέση μας με τον κόσμο θα μεταλλαχτεί σε μία εκπληκτική φωτεινή επανάσταση. 

Έτσι ή αλλιώς δεν έχει μείνει τίποτε άλλο. Όλα τα ψέμματα, θρησκείες, ιδεολογίες, πολιτικά συστήματα κατέρρευσαν, ξεπουλήθηκαν, εκπορνεύτηκαν. Οποιαδήποτε ενέργεια που είναι άξια λόγου, που έχει μια βαθιά σημασία, πρέπει να ξεκινήσει μέσα στον καθένα από εμάς. Εγώ, πρέπει πρώτα να αλλάξω. Εγώ, πρέπει πρώτα να δω την πραγματική φύση και δομή του κόσμου και των σχέσεών του. Σε αυτήν τη θέαση, κιόλας, κρύβεται και η πράξη: Εγώ ως ανθρώπινη ζωντανή ύπαρξη, θέλω να δώσω μια διαφορετική ποιότητα, και αυτή η ποιότητα είναι η ποιότητα ενός μυαλού, που καθαρό από διαστρεβλώσεις, αγκαλιάζει τα πάντα. 

Ο μαθητής ρωτάει τον δάσκαλο: "Τι μπορούμε να κάνουμε για την παγκόσμια ειρήνη;"

- "Πρώτα πήγαινε μόνος, κάθισε δίπλα στο ποτάμι και κοίταξε πως καθρεφτίζεται το πρόσωπό σου στο ποτάμι."

Ο μαθητής, έτσι έπραξε. Όμως τα νερά του ποταμού ήταν ταραγμένα και έτσι γύρισε άπραγος πίσω στον δάσκαλό. 

- "Δάσκαλε, αδύνατον να δω το πρόσωπό μου σε αυτά νερά, είναι πολύ ταραγμένα."

- "Πήγαινε πίσω και περίμενε να ηρεμήσουν."

Ο μαθητής έτσι έπραξε, πήγε πίσω, περίμενε αρκετή ώρα, τα νερά ηρέμησαν, το πρόσωπό του καθρεφτίστηκε στα ήρεμα νερά. 

- "Δάσκαλε, του είπε όταν γύρισε πίσω, "στο γαλήνιο ποτάμι είδα ξεκάθαρα το πρόσωπό μου". Τότε ο δάσκαλος του είπε "Μέσα στα ταραγμένα νερά του νου δεν υπάρχει σαφές όραμα, δεν υπάρχει ελπίδα για ατομική ειρήνη. Όμως η γαλήνη, θα μας επιτρέψει να δούμε καθαρά, να δούμε τον εαυτό μας κι όταν όλοι οι άνθρωποι εναρμονιστούν και δουν καθαρά τον καθρέφτη στο ποτάμι κι ενώσουμε τα σπασμένα κομμάτια του, τότε μόνο θα έχουμε παγκόσμια ειρήνη."

Ταρατατζούμ, πρρρρρρρρρρρρρρ, κρρρρρρρρ, πιπ πιπ πιπ. 

Κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ πρρρρρρρρρρρρρρρρρρ 

(μουσική και ήχος από χειροκροτήματα και πορδές)